Drents

Varianten van het Drents

Drenthe is een vloeiend dialectgebied. Er zijn vele pogingen gedaan om het Drents in kaart te brengen en daarbij is in de 19^e eeuw weleens de term ‘beter’ of ‘minder’ Drents gebruikt. Aan de westkant grenst Drenthe aan de Stellingwerven, in het noorden aan Groningen en in het zuiden aan Salland. Onherroepelijk heeft dat gevolgen voor de taal die er gesproken wordt. Denk eens aan het woord water. In het Zuidwest-Zuiddrents zegt men ‘water’, in het Zuidwest-Noorddrents ‘waeter’ en in de Kop van Drenthe heeft men het over ‘waoter’. In de Veenkoloniën wordt ook nog ‘wotter’ als uitspraak gebruikt.

Zuiver Drents bestaat wél: dit heeft te maken met het gebruik van authentieke woorden. Dus niet schaotsen maar scheuveln. En niet leers maar stevel. Hierbij speelt wel een rol in hoeverre de woorden nog nodig/actueel zijn: door het verdwijnen van een zeis als landbouwgereedschap zal het woord zwao of zende ook niet (vaak) meer gebruikt worden in de dagelijkse taal.

Hét Drents?

Er bestaat geen regio of plaats waar hét Drents gesproken wordt, omdat hét Drents niet bestaat. Er zijn zeven varianten Drents, die vanuit het grote woordenboekproject van prof. dr. Geert Kocks bepaald zijn.

Geen Drents?

Soms wordt er over de Drentse dialecten aan de rand van de provincie, met name het Veenkoloniaals, gezegd dat het helemaal geen Drents is. Niets is minder waar, want het is de taal die gesproken wordt in de vroegere Gronings-Drentse veenkoloniën. Deze liggen ten dele in Groningen, ten dele in Drenthe. Niet zo vreemd dus dat er Groningse, maar ook Duitse invloeden in zitten in het veenkoloniaal Drents. Uit familieverhalen is te achterhalen dat veenarbeiders de ontginningen volgden en dus van plek naar plek verhuisden. Zij namen hun taal natuurlijk gewoon mee. Misschien heb je zelf een variant die je het mooist vindt, maar dat is een kwestie van smaak.

Drents en Nedersaksisch

Drents is onderdeel van het Nedersaksisch. Deze erkende minderheidstaal wordt gesproken van het Noordoosten van Nederland tot aan de Poolse grens. In alle varianten die in het Nedersaksisch taalgebied gesproken worden zijn overeenkomsten te vinden. Denk bijvoorbeeld eens aan woorden als hout en oud, waarbij in veel Nedersaksische varianten de ou vervangen wordt door -ol- : holt, old.